RTE's : stoplichten of flitspalen?

De vierde evaluatie van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek (WtL, ook wel euthanasiewet) is verschenen. 387 pagina’s. Er staat veel lezenswaardigs in, maar niet iedereen zal al die pagina’s willen doornemen. Ik vat het daarom even voor je samen: het gaat nog steeds prima.

Euthanasie vindt inmiddels in ongeveer 5 procent van de overlijdens plaats en in minder dan 1 promille is niet voldaan aan de zorgvuldigheidseisen. Dat betreft dan vaak euthanasie vanwege een psychische aandoening. Het Openbaar Ministerie buigt zich vervolgens over die casussen en heeft die op één na allemaal geseponeerd. Die ene euthanasiepleger die wel voor de rechter kwam kreeg vervolgens alsnog gelijk. Even los van het ontbreken van juridische vervolging: als je leest welke gevallen de RTE als onzorgvuldig beoordeelde, rijzen de haren je ook niet meteen te berge. Het gaat vaak om details.

Welke handeling die aan zo’n grondige toetsing wordt onderworpen, zou uitkomen op 1 promille onzorgvuldig handelen? Is er dus nog wel plaats voor de RTE’s? Toen ik dat eens voorlegde aan Gert van Dijk, ethicus bij de KNMG, zei hij dat je stoplichten toch ook niet afschaft als er geen ongelukken op kruispunten zijn. Klopt, maar flitspalen wel. Als ergens (vrijwel) nooit een overtreding is, dan is het overbodig om er flitspalen te hebben.

Zijn RTE’s verkeerslichten of flitspalen? In het eerste geval gaat het zo goed dankzij de toetsing. In het tweede geval draagt de toetsing, gezien het geringe aantal overtredingen nauwelijks bij aan de veiligheid. Ik denk niet dat we zonder RTE’s direct zouden vervallen in barbaarse toestanden. Dus ik zie ze niet als stoplichten.

Kunnen we de RTE’s dus afschaffen? Dit klinkt misschien radicaal, maar deze mogelijkheid wordt ook genoemd in de evaluatie. Toch ben ik daar niet voor. Wereldwijd is er nog veel huiver om euthanasie toe te staan. De flitspalen van de RTE laten zien dat die huiver niet nodig is. Met een goede wettelijke regeling, de stoplichten, gebeuren er geen ongelukken. En er zijn nauwelijks overtredingen.

Ik denk wel dat je zou kunnen kijken of het inmiddels wat eenvoudiger kan. De eerste jaren hebben de RTE’s zeker bijgedragen aan het aanscherpen van visie over hoe de wet in de praktijk moest worden uitgelegd. Maar als je alle jaarverslagen leest dan wordt het zo langzaamaan wel een beetje veel herhaling.

Er is één ding dat nog niet goed gaat, maar daar kan de RTE niks aan doen. Dat zijn de extreme wachttijden voor euthanasie bij psychische aandoeningen. Om dat op te lossen moet de ggz in beweging komen. Onder andere om daar aandacht voor te krijgen, organiseren we er op 26 september een congres over. Dat zal het niet meteen veranderen, maar alle beetjes helpen.