Moeders springen niet van flats

Dat hadden familieleden te horen gekregen toen ze hun zorgen uitten omdat het euthanasieverzoek van hun moeder niet in behandeling werd genomen. Deze moeder sprong dus wel. Elena Lindemans, haar dochter, maakte er in 2014 een documentaire over.

Dat haar moeder geen andere uitweg zag dan zelf een eind aan haar leven te maken was in 2002, het jaar waarin de euthanasiewet van kracht werd. Het zou nog tot 2011 duren voordat vaker dan sporadisch euthanasie verleend wordt aan mensen met een psychische aandoening.

Elena komt nu met een nieuwe documentaire,Een goede dood, een vierdelige reeks dit keer. Ze wilde weten of het er twintig jaar na intreden van de euthanasiewet anders voorstaat. Daarvoor heeft ze de afgelopen twee jaar diverse mensen gevolgd. Sinds eind 2023 is er in de media heel veel aandacht voor dit thema. En nu dus ook weer met een documentaire, die vast spraakmakend zal zijn.

Sommigen vinden al deze aandacht in de media niet goed. Het gesprek erover zou meer thuishoren in de spreekkamer van de arts. Dat laatste is nu juist een probleem. Het gesprek kan daar vaak nog steeds niet gevoerd worden. Mensen vinden geen gehoor en moeten uitwijken naar het Expertisecentrum Euthanasie, met lange wachtlijsten tot gevolg. Dat de ggz er moeite mee heeft zich ertoe te verhouden is wel begrijpelijk. Bij lichamelijke aandoeningen is een doodswens het gevolg van een ziekte, maar bij psychische aandoeningen is het vaak een behandelbaar onderdeel daarvan. De moed erin houden is een belangrijk aspect van ons vak. Bepalen wanneer dat niet wenselijk meer is, is niet eenvoudig, ook niet omdat we geen objectieve bepalingen kunnen doen. Psychische aandoeningen en de ernst ervan zijn (nog?) niet met laboratoriumonderzoek of beeldvormend onderzoek meetbaar en zichtbaar te maken. Toch zullen we er een omgang mee moeten vinden, want de vraag neemt toe en het gaat om mensen die verschrikkelijk lijden.

Er zijn aanwijzingen dat er binnen de ggz sprake is van (het begin van) een omslag. Recent werden de cijfers over 2023 bekend. In dat jaar werd er 9068 keer euthanasie verleend waarvan 138 keer vanwege een psychische aandoening. In 2022 en 2021 was dat nog 115 keer. Geen grote toename, maar het lijkt erop dat deze toename toch voornamelijk komt door een grotere bereidheid bij psychiaters binnen de ggz. Laten we hopen dat deze trend zich doorzet en dat deze documentaire daar een bijdrage aan levert. Ik hoop ook dat betere toegankelijkheid van euthanasie vanwege ondraaglijk en uitzichtloos lijden ten gevolge van psychische aandoeningen een daling zal geven van het aantal mensen dat door suïcide een eind aan zijn leven maakt. Want in 2023 waren dat er 1885. Een levenseinde dat je niemand, ook de nabestaanden en andere betrokkenen niet, gunt.

De serie is vanaf maandag 6 mei t/m maandag 27 mei wekelijks te zien op tv bij BNNVARA rond 22.10 uur op NPO 2 en terug te kijken via NPO Start.

Denkt u aan zelfdoding? Neem 24/7 gratis en anoniem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 0800-0113 of chat op 113.nl