In de ggz staan veel mensen ten onrechte voor een dichte deur

De lange wachtlijsten in de ggz zijn voor een deel simpel te verklaren. Maar die verklaring wordt zo weinig genoemd dat ik aan mezelf ga twijfelen.

De grote vraag is namelijk heel goed te begrijpen vanuit de prevalentie. Psychische aandoeningen komen nou eenmaal veel voor en de schaamte om hulp te zoeken neemt af. Nu zijn prevalentiecijfers niet heilig. Psychische aandoeningen zijn immers vaak alleen dimensioneel en niet categoriaal af te grenzen van de normale variatie. Dat geldt ook voor hypertensie of hypercholesterolemie. Maar psychische aandoeningen zijn ook nog eens moeilijk objectief te kwantificeren. Cijfers over prevalentie vertonen dan ook ruime marges. Maar zelfs bij zeer conservatieve schattingen is de jaarprevalentie veel groter dan de jaarlijkse vraag en de capaciteit. Psychische aandoeningen worden ook nu en ook in rijke landen nog fors onderbehandeld. Vroeger was dat veel erger en in armere landen ook, maar dat betekent niet dat het nu goed is. En al helemaal niet dat we overbehandelen. Er zal wel eens iemand ten onrechte de ggz binnenglippen, maar veel meer mensen staan ten onrechte voor een dichte deur.

Hieronder de belangrijkste classificaties en voorzichtige schattingen van de jaarprevalentie. Ik beperk me tot de grootste ellende. Milde aandoeningen laat ik buiten beschouwing. Raar, want in de somatiek behandelen we ook niet alleen maar levensbedreigende aandoeningen. Problemen, die je ook maar enigszins kunt opvatten als behorend bij het gewone leven, tel ik ook niet mee. Raar eigenlijk, want niemand zou voorstellen het medisch begeleiden van de bevalling, toch een existentiële gebeurtenis bij uitstek, op te heffen. Gelukkig maar, want anders zou weer één op de zeven vrouwen sterven in het kraambed.

Dan kom ik tot het volgende lijstje:

· Stemmingsstoornissen (depressieve aandoeningen, bipolaire stoornis, manie): 2 tot 5 procent

· Angststoornissen (paniekaanvallen, sociale fobie, gegeneraliseerde angststoornis): 3 tot 10 procent

· Dwangstoornis en verwante stoornissen: 1 tot 2 procent

· Eetstoornissen: 0,5 tot 1 procent

· Autismespectrumstoornissen: 1 procent

· Psychotische stoornissen: 1 procent

· Somatoforme stoornissen: 1 procent

· Dissociatieve stoornissen: 1 procent

· Persoonlijkheidsstoornissen, exclusief antisociale en narcistische stoornissen: 5 procent

De volgende aandoeningen heb ik voor de zekerheid niet meegeteld. Let wel: ik noem een motivatie, maar ben het daar niet mee eens.

· Dementie, delier en niet aangeboren hersenletsel – moet maar bij de neurologie

· PTSS, 1 tot 3 procent – die classificatie neemt wel erg toe.

· Antisociale persoonlijkheidsstoornissen 0,5 tot 3 procent en disruptieve gedragsstoornissen 2 tot 10 procent – die moeten maar terecht bij justitie.

· Narcistische persoonlijkheidsstoornis – dat zijn gewoon nare mensen.

· Verslavingen. 3 tot 10 procent – dat beschouwen we maar als eigen verantwoordelijkheid.

· ADHD. 1 tot 2,5 procent – die classificatie heeft zo’n slecht imago.

· De verstandelijke beperking (IQ onder 70) 3,5 procent, ook al wordt dit soms meegenomen in de cijfers over hoeveel mensen door de ggz behandeld worden.

· Allerlei meer zeldzame aandoeningen. Te veel om op te noemen, maar wel degelijk soms zeer ernstig. 0,5 tot 2 procent.

· Slaapstoornissen, seksuele dysfuncties, genderdysforie, parafiele stoornissen. Hoort bij het leven?

Ook met voorzichtige schattingen kom je wel aan een jaarprevalentie van 15 tot 20 procent. De capaciteit is ongeveer 5-6 procent. Wat moet je er nog meer over zeggen?

Ik zeg niet dat die capaciteit per se verdrievoudigd moet worden. Misschien kunnen of willen we dat niet. Maar laten we niet de prevalentie ontkennen en psychische aandoeningen bagatelliseren. Dat is feitelijk onjuist en doet mensen geen recht.

Ik vind dat dit zo vaak genegeerd wordt dat ik soms twijfel aan mezelf. Ben ik nou gek?