Burn-out? Getver

De term burn-out spreekt mij totaal niet aan. Het klinkt zo rauw en erg definitief. Uitgebrand, afgebrand, opgebrand doet toch tamelijk onomkeerbaar aan. Het oude ‘overspannen zijn’ is veel milder. De zenuwen als snaren die te lang onder spanning hebben gestaan en nu over-spannen zijn. Met een tijd ont-spanning trekt dat wel weer bij. Helemaal chic was surmenage. Dat roept associaties op met verplichte middagrust, versterkende bouillons en vooral verzorgd worden.

De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de term overspannen vrij breed werd gebruikt. Het kon een tijdelijke inzinking betreffen, maar ook een jarenlange opname in een psychiatrisch ziekenhuis. In dat laatste geval sprak men van ‘zwaar overspannen’.

Terug naar burn-out. Christiaan Vinkers, psychiater en hoogleraar stress en veerkracht schreef er een goed boek over: In de ban van burn-out. Eigenlijk dekt die titel de lading niet helemaal, want Vinkers is er helemaal niet in de ban van. Om even in vuurtermen te blijven: hij brandt het begrip nogal volledig en vakkundig af. Het is erg onduidelijk wat er precies mee wordt bedoeld, dat verschilt per land, in de tijd en er zijn meerdere omschrijvingen in omloop. Die zijn ook nog eens allemaal tamelijk vaag, slecht vast te stellen en niet gelijk. Bovendien is er nauwelijks verschil met andere aandoeningen zoals depressie. Vinkers zegt overigens uitdrukkelijk niet dat de kláchten die aangeduid worden met burn-out niet bestaan. Die klachten zijn reëel en moeten we serieus nemen, maar er een nieuwe naam aan geven voegt niks toe.

Oorspronkelijk was burn-out sterk verbonden met te zware belasting. Hij breekt in het boek wel een lans voor meer aandacht voor stress. Stress is belastend maar niet per se verkeerd. Te veel stress wel, waarbij dan natuurlijk de vraag is wat te veel is. Wie dat wil weten, moet het boek lezen.

Zelf vind ik zenuwinzinking nog altijd een mooi woord, maar dat doet vooral denken aan tante Sidonia van Suske en Wiske, die daarbij van de zenuwen zo stijf als een plank staat.

Vroeguh… werd wel gesproken over een neurasthene decompensatie bij een psychasthene karakterstructuur. Stheniciteit betekent zoveel als psychische veerkracht. Sommige mensen zijn niet stuk te krijgen. Andere zijn gevoeliger. Iemand met een psychasthene karakterstructuur is overgevoelig. Bij een neurasthene decompensatie zijn er klachten die door overbelasting ontstaan: moeheid, emotionele labiliteit, concentratieproblemen, prikkelbaarheid en slapeloosheid. De kruik gaat te water tot hij barst.

Hebben we nu zoveel meer stress dan vroeger? Ik waag het om dat te betwijfelen. In sommige opzichten wel, maar heel veel dingen zijn nu toch aangenamer dan alle eeuwen voor ons. Ik zou niet willen ruilen met een middeleeuwse lijfeigene. Met bestuderen van de effecten van stress op het psychisch functioneren komen we verder. Met steeds nieuwe termen verzinnen niet. Wat er mij ook mankeert: ik ga het nooit burn-out noemen. Er zijn genoeg andere classificaties voorhanden.